Modern Dünyada Dijital Göz Yorgunluğunu En Aza İndirme Rehberi

Günümüzde insanlar, ister iş, ister eğitim, ister eğlence amaçlı olsun, teknolojiyle o kadar iç içedirler ki. Teknolojik cihazlarla uzun süre meşgul olmanın, tıpkı herhangi bir şeyin gereğinden fazla kullanılması gibi, birçok negatif etkisi vardır ve özellikle göz sağlığı açısından sakıncaları beraberinde getirmektedir. İnsanın bu sebepten yaşayabileceği en yaygın rahatsızlıklardan biri “göz yorgunluğudur”.

Bir çift gergin göz

Göz Yorgunluğu Nedir ve Nasıl Gelişir?

Uzun süre gözlerinizle bir şeye konsantre olmanız durumunda göz yorgunluğu oluşur; video oyunları oynamak, kitap ve haber bültenleri okumak ve hatta ara vermeden uzun mesafe boyunca araç kullanmak olabilir (Healthdirect, tarih yok). Ancak bu yazı boyunca çoğunlukla dijital göz yorgunluğuna odaklanacağız.

Göz yorgunluğu çeşitli nedenlerden dolayı gelişir. En yaygın nedenlerden biri gözlerin nemsiz ve kuru kalmasıdır, çünkü bir şeye konsantre olduğumuzda normalde olduğundan çok daha uzun aralıklarla, yani dakikada yaklaşık 12 kez göz kırpma eğiliminde oluruz (Kwon ve ark., 2013). Göz kırpmak göz sağlığı için çok önemlidir çünkü insan gözünün normal çalışması için her zaman uygun şekilde nemlendirilmesi gerekir.

Teknolojik cihazların kullanımından kaynaklanan göz yorgunluğunu azaltmak için, yapmak isteyebileceğiniz birkaç eylem vardır; bunların tümü öncelikle dijital ekranlara aşırı maruz kalmanın neden olabileceği rahatsızlığı hafifletmeyi amaçlamaktadır. Bu yazıda göz yorgunluğunu hafifletmek için neler yapabileceğimize bir göz atacağız:

Dijital Göz Yorgunluğunu Nasıl En Aza İndirebilirsiniz? Faydalı Olabilecek Bir Yapılacaklar Listesi

1. Gözlerinizi Dinlendirmek İçin Küçük Molalar Vermek

İlk maddemizde göz yorgunluğunu en aza indirmenin çok etkili bir yolu gibi görünmeyebilir fakat bu varsayım doğru değil. Her saat başı teknolojiye ara vermek, gözlerin odağını kullanılmaya başlamadan önceki durumuna sıfırlayacağından, "uzun süreli" odaklanmayı engelleyecektir ve bu nedenle son derece faydalıdır. Ara vermenin ne kadar sürmesi gerektiği kararı tamamen size kalmış. Sadece tekrar çalışmaya döndüğünüzde gözlerinizde çok az veya hiç rahatsızlık hissetmediğinizden emin olun.

Ancak her ne kadar göz yorgunluğu sorununun ana çözümü dinlenmek olsa da bazılarımız neredeyse her an bilgisayar başında olmamızı gerektiren işlerde çalışıyor ve gözlerimizdeki rahatsızlığı hafifletmek için her zaman kendimize bir mola yaratamayabiliyoruz. İşte bu noktada aydınlatma ve bulunduğunuz ortam kritik önem kazanıyor. O halde gelin bu noktalara da değinelim.

2. Aydınlatma ve Çevre

Aydınlatma ve çevre, göz yorgunluğunu önleme konusunda olduğundan daha az önemli görünen iki faktördür. Bu faktörlerin önemli olmasının nedeni, daha önce de belirttiğimiz gibi göz yorgunluğunun temel nedeni olan göz rahatsızlığıdır. Bununla bağlantılı olarak aydınlatma ve çevre konusunda faydalı birkaç uygulama var.

2.1 Aydınlatma

Teknolojiyi kullanırken rahatsızlığı en aza indirmek için parlaklık düzeyinizin uygun olduğundan yani loş veya göz kamaştırıcı olmadığından emin olmalısınız, aksi takdirde gözleriniz konsantrasyonda zorluk yaşayabilir. Ortamınızdaki ışıklandırmanın dikkatinizi dağıtmasını önlemek için ışık kaynağını, meşgul olduğunuz şeyi aydınlatacak şekilde arkanıza yerleştirmeniz tavsiye edilir.

Bu konunun dikkat çeken başka bir yönü de mavi ışıktır. “Mavi ışık, görünür ışık spektrumunun bir parçasıdır ve aralarında en kısa dalga boyuna ve en yüksek enerjiye sahiptir” (University of California, Davis Health, 2022, "Mavi Işık Etkileri", para. 3). Bu nedenle mavi ışığa uzun süreli maruz kalmanın insan sağlığı açısından tehlikeli olduğu düşünülmektedir ve en yaygınları uyku bozuklukları ve mide bulantısı olan pek çok yan etkisi vardır. Teknolojik cihazlarımızın aydınlatması mavi ışık içerdiğinden, bunlara uzun süre maruz kalmaktan kaçınmak isteyebiliriz. Bu sorunun iki yaygın çözümü vardır: Gece Vardiyası veya mavi ışık filtreli gözlük kullanmak.

Night Shift, temelde modern teknolojik cihazlarımızda bulunan, parlamayı ve kontrastı azaltmak için rengi daha sıcak tonlara değiştiren bir özelliktir (Hazanchuk, 2019). Bu, odağınızı geliştirmeye, göz yorgunluğunu azaltmaya ayrıca mavi ışığın neden olduğu uyku sorunlarının hafifletmeye yardımcı olur. "Bunun nedeni, bir kişi gece parlak ışıklara maruz kaldığında vücudun sanki güneş ışığına maruz kalmış gibi tepki verebilmesidir: Beyin, uyku hormonu olan melatonin üretmeyi bırakır ve kendimizi daha uyanık hissederiz” (Hazanchuk, Amerikan Oftalmoloji Akademisi, 2019).

Night Shift'in yarattığı görüntü farkı

Mavi ışık filtreli gözlükler de göz sağlığımızı korumak ve bunu yaparken bizi mavi ışıkların zararlı etkilerine karşı korumada oldukça etkili araçlardır. Mavi ışık filtreli gözlükler, yan etkilerini azaltmak için mavi ışıkları bir dereceye kadar filtreleyecek şekilde özel olarak tasarlanmıştır. Ben de bu gözlüklerden birini kullandığımdan dolayı gayet etkili araçlar olduklarını söyleyebilirim.

2.2 Çevre

İnsanlar, çevrelerindeki uyarılara yanıt verdikleri ve belirli koşullarla başa çıkmak için kendilerini adapte ettikleri için, elektronik cihazlarla çalışırken ortamınız da önemlidir. Dikkat dağıtıcı unsurları uzak tutmak ve çevremizin ne kadar nemli olduğu göz yorgunluğunu azaltmada oldukça önemlidir. O halde konuyu daha ayrıntılı olarak ele alalım!

Dikkatinizi dağıtacak unsurları çalışma ortamınızdan uzak tutmak önemlidir; sadece teknolojiyi kullanırken değil, odaklanmanızı gerektiren her durumda. Çünkü insanlar olarak çevremizdeki hareket, renk, ses ve yansıma gibi değişikliklere tepki veririz. Bu, hayatta kalma içgüdümüz nedeniyle gözlerimizin çevremizi gözlemlemek için farkında olmadan çok kısa aralıklarla hızlı bir şekilde odak değiştirdiği anlamına gelir. Odaktaki bu hızlı kaymalar gözler için zararlıdır çünkü konsantre olmamızı zorlaştırır, bu da göz yorgunluğuna yol açar. Bunun nedeni, gözlerimizin ve beynimizin ne pahasına olursa olsun odaklanmayı sürdürmek istemesi ve böylece olması gerekenden daha fazla yorulmalarıdır. Bu nedenle mümkünse her zaman dikkatinizin dağılmadığı bir yerde çalışmalısınız.

Dikkate alınması gereken bir diğer faktör de ortamın ne kadar nemli olduğudur. Daha önce de belirtildiği gibi göz sağlığında gözdeki nem kritik öneme sahiptir. Bir şeye odaklandığımızda daha az göz kırpma eğiliminde olduğumuz için nemli bir ortamda çalışmak gözlerimizin kurumasını önleyebilir ve uzun vadede kuru göz hastalığı gibi rahatsızlıklara yakalanmamızı engelleyebilir. Gözlerinizi nemli tutmak için doktor kontrolünde nemlendirici göz damlaları da kullanabilirsiniz. Ayrıca hava akımı olmayan bir yerde de çalışmalısınız çünkü hava akımı ya da rüzgâr, gözlerinizin odaklanmasını zorlaştırır ve dolayısıyla göz yorgunluğuna katkıda bulunur (Healthdirect, tarih belirtilmedi).

Hava nemlendirici

3. Daha Yüksek Kare Oranı Destekleyen Cihazlarla Çalışma

Son maddede belirttiğimiz nokta biraz sıra dışı gibi görünse de doğrudur. Teknolojik gelişmeler arttıkça cihazlarımız her geçen gün daha kullanıcı dostu hale geliyor. Bir bilgisayarı kullanıcı dostu yapan en büyük özelliklerden biri, daha yüksek çerçeve hızlarını desteklemesidir. Bu özelliğin neden göz yorgunluğunu azaltmaya katkıda bulunduğuna geleceğiz ancak öncelikle çerçeve hızının ne olduğunu tanımlamamız gerekiyor.

3.1 Kare Oranı Nedir?

Elektronik bir cihaz, bir görüntü veya animasyonun görüntülenmesi için görüntülerin yani karelerin ardı ardına yenilenmesi prensibiyle çalışır. Kare oranı, bir cihazın ekranda bir görüntü oluşturmak için saniyede kaç kare görüntülediğini ifade eder ve FPS (Saniyede Kare) olarak kısaltılır. Günümüzde ortalama bir elektronik cihazın FPS değeri 30 veya 60'tır.

3.2 Daha Yüksek Kare Oranı Göz Yorgunluğunu Gidermeye Nasıl Yardımcı Olur?

Bu sorunun cevabı görme sürecinde gizlidir. Beynimizin görme korteksi adı verilen bir kısmı vardır. Görme korteksi, beynin hareketi algılayan ve algılayan kısmıdır. Ulusal Biyoteknoloji Bilgi Merkezi (2023) bunu şu şekilde açıklıyor:

Görme korteksinin temel amacı görsel bilgiyi almak, bölümlere ayırmak ve entegre etmektir. Görme korteksinden işlenen bilgi daha sonra analiz edilmek ve kullanılmak üzere beynin diğer bölgelerine gönderilir. Bu süreç son derece gelişmiştir ve beynin nesneleri ve desenleri yorucu ve bilinçli bir çaba gerektirmeden hızlı bir şekilde tanımasına olanak tanır.

Görme korteksinin hareketlere bir model bulmaya, yani hareketleri tanımlamaya çalıştığını söyleyebiliriz. Teknolojik cihazları kullandığımızda görme korteksinin, kareleri hareket halinde birleştirmenin bir yolunu bulması gerekiyor. Her kare görme korteksine hareket modelinin nasıl görünmesi gerektiğine dair bir ipucu verir. Göz yorgunluğunu azaltmak için görme korteksine binen yükü azaltmalıyız. İşte kare oranı burada devreye giriyor. Kare oranı, saniyede ekranda görüntülenen görüntü sayısı anlamına geldiğinden, daha yüksek bir kare oranı, hareketin tam olarak nasıl görünmesi gerektiği konusunda görme korteksine daha fazla rehberlik anlamına gelir. Dolayısıyla ortalamanın üzerinde kare oranına sahip cihazlar, özellikle teknolojik cihazların uzun süreli kullanımında göz yorgunluğunun azaltılmasına yardımcı olabilir. Bu nedenle, eğer paranız yetiyorsa yeni bir cihaz satın almanız tavsiye edilir.

Sonuç

Bu yazıda, modern dünyada çoğumuzun hayatımızda en az bir kez maruz kaldığı çok yaygın bir rahatsızlık olan göz yorgunluğunu azaltmanın yollarını derledim. Bu yazıda sıralanan her nokta iyi bir önlem olsa da, yorulduğunuzda dinlenmek her zaman en iyisidir ve son bir uyarı: Her zaman bir uzmana danışmak en iyisidir, bu nedenle sağlığınızla ilgili herhangi bir şikâyetiniz varsa mutlaka bir uzmana danışın.

Kaynakça

Göz Yorgunluğu. (tarih yok) Healthdirect.

https://www.healthdirect.gov.au/eye-strain

Hazanchuk, V. (7 Mayıs 2019). Mavi Işığı Azaltmak İçin Gece Modunu Kullanmalı mısınız? Amerikalı

Oftalmoloji Akademisi.

https:// /www.aao.org/eye-health/tips-prevention/should-you-use-night-mode-to-reduce-blue-light

Huff, T., Mahabadi, N. ve Tadi, P. (14 Ağustos 2023). Nöroanatomi, Görsel Korteks. Ulusal Biyoteknoloji Bilgi Merkezi.

https:// /www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK482504/#:~:text=Introduction,posterior%20region%20of%20the%20brain, Erişim tarihi: 18 Eylül 2023.

Kwon, K.A., Shipley, R.J., Edirisinghe, M., Ezra, D.G., Rose, G., Best, S.M. ve Cameron, R.E. (2013). Gönüllü göz kırpma kinematiğinin yüksek hızlı kamera karakterizasyonu. Kraliyet Cemiyeti Dergisi, Arayüz, 10(85), 20130227.

https://doi.org/10.1098/ rsif.2013.0227

Kaliforniya Üniversitesi, Davis Health. (Ağustos 2022). Mavi Işığın Gözleriniz, Uykunuz ve Sağlığınız Üzerindeki Etkileri. Sağlık Blogunun Geliştirilmesi.

https ://health.ucdavis.edu/blog/cultivating-health/blue-light-fects-on-your-eyes-sleep-and-health/2022/08